Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Książka Mateusza Łakomego jest kompleksową próbą zmierzenia się z jednym z najważniejszych megatrendów globalnych, a mianowicie z (nasilonym szczgólnie w Polsce) kryzysem demograficznym, tj. utrzymującym się w większości regionów świata zjawiskiem bardzo niskiej dzietności, co będzie miało niebagatelne konsekwencje.

Na pewno zasługuje na uznanie zakres książki i naukowe podejście do zagadnienia (choćby liczba referencji i przypisów). Masa uźródłowionych informacji na pewno pozwoli dowiedzieć się czegoś nowego nawet osobom zaznajomionym z tematem. Prowadzenie wywodu przez autora jest zasadniczo logiczne i przystępne, redakcja książki jest poprawna.

Z minusów: dość mocno przebija się światopogląd autora, który (choć nigdzie niewyrażony wprost) jest niewątpliwie konserwatywno-katolicki. Każdy ma prawo mieć poglądy, zwłaszcza jeśli (jak tutaj) przez większość czasu nie są one szuflowane czytelnikowi łopatą i pewna uczciwość intelektualna jest zachowana, ale w paru miejscach autor "przegina".

Pisze na przykład (przypadkiem bez źródła), że niektóre środki antykoncepcyjne mają działanie poronne, co nie dość że nie ma znaczenia dla narracji (jest więc mini-krucjatą autora), to jest nieprawdą. O ile kiedyś podejrzewano możliwość, że takie środki zapobiegają czasem implantacji zarodka, to nowe badania temu przeczą. No ale akurat tutaj research autora był płytki.

Dość męczące jest też uparte nazywanie wolnych związków "konkubinatami", co wywołuje w czytelniku negatywne skojarzenia. Autor tłumaczy się z tego zabiegu, ale pewien niesmak pozostaje. Wolałbym, żeby perswazja w stosunku do czytelnika była przez autora ograniczona - zwłaszcza że np. pisząc o dzieciach używa słowa "pociechy", do którego można byłoby mieć zarzuty, podobne jak do synonimów konkubinatu.

No i ostatnie - autor bardzo promuje małżeństwo i religijność jako sprzyjające stabilnej dzietności, co samo w sobie jest OK o tyle, że pewne zależności statystyczne zdają się to wspierać, niemniej niektóre wyrażone tezy (również niepotrzebne z socjologicznego punktu widzenia) są mocno kontrowersyjne, jak np. zachwyt nad logicznością i spójnością katolickich dogmatów, które rzekomo dobrze korespondują z umysłem ścisłym i solidnym wykształceniem. Nie jest to miejsce na polemikę z tą tezą, ale jest mocno naciągana (polecam pod rozwagę np. wskazania religijności wśród elitarnych fizyków).

Czy warto przeczytać tę książkę? Myślę, że tak, zwłaszcza jeśli ktoś ma zapatrywania liberalne lub lewicowe. Takiego czytelnika książka miejscowo zirytuje, ale też nieco poszerzy mu horyzonty. Analogicznie polecam ją np. wyznawcom redpilla. Osoby o poglądach centroporawicowych powinny zaś pewnie przeczytać coś innego, bo o pewnych rzeczach Łakomy nie pisze, a można o nich przeczytać w innych "bańkach". Nie ma też w książce ani słowa o AI i robotyzacji, ale to do wybaczenia, bo kierunek i konsekwencje tych procesów są nieobliczalne.

PS: Na marginesie: gdzieś we wstępie albo w którejś z recenzji na okładce "mignęło mi" zestawienie kryzysu demograficznego z klimatycznym, z naciskiem na ten pierwszy. Moim zdaniem jest to niewłaściwe o tyle, że o ile obie sprawy mają gigantyczną wagę, to rozwiązanie jednego problemu nie wyklucza naprawienia drugiego. Prawdą jest, że nie da się rozwiązać kryzysu klimatycznego przez spadek dzietności (będzie to zwyczajnie za wolne), ale też zaniechanie walki z ociepleniem klimatu spowoduje wstrząsy, które demografii na pewno nie pomogą. Cel na dzietność rzędu 1.7-2.0 jest jednak w pełni uzasadniony, bo bez wywoływania kolapsu w społeczeństwach docelowo odciąży planetę. Nie tyle w kwestii samego globalnego ocieplenia, co np. wykorzystania zasobów naturalnych.

Książka Mateusza Łakomego jest kompleksową próbą zmierzenia się z jednym z najważniejszych megatrendów globalnych, a mianowicie z (nasilonym szczgólnie w Polsce) kryzysem demograficznym, tj. utrzymującym się w większości regionów świata zjawiskiem bardzo niskiej dzietności, co będzie miało niebagatelne konsekwencje.

Na pewno zasługuje na uznanie zakres książki i naukowe...

Ostrowski przedstawia historię intelektualno-polityczną najnowszej Rosji w dość interesujący sposób, tj. przywołuje życiorysy dziesiątek postaci z następujących po sobie pokoleń elit kształtujących kraj w trzech kolejnych dekadach pełnych przełomów.

Opis można podzielić na z grubsza trzy części - epokę Gorbaczowa, epokę Jelcyna i początki rządów Putina. Mnie najbardziej nakarmiły intelektualnie portrety osób, które stały za polityką głasnosti i pierestojki. Zrozumiałem na przykład, dlaczego elity gorbaczowowskie nie uciekły się do przemocy w celu ratowania imperium.

Bardzo barwne są też opisy postaci medialnych kształtujących lata 90. Można na kartach książki na przykład spotkać Aleksandra Niezworowa, którego poznałem równolegle z wyszukanej krytyki wojny Putina dostępnej po polsku dzięki tłumaczeniom na kanale youtube Andromedy.

Przede wszystkim: Ostrowski to po prostu dobry znawca Rosji, którego artykuły w The Economist zawsze czyta się z przyjemnością (tak, artykuły w Economiście są niepodpisane, ale Ostrowski jest tam redaktorem do spraw Rosji i np. podobieństwa tekstu "Vladimir Putin is in thrall to a distinctive brand of Russian fascism" z motywami z książki są uderzające).

PS: Książkę z jakiegoś powodu czytałem bardzo długo, bo od jesieni 2021, gdy zaczęły narastać napięcia na granicy rosyjsko-ukraińskiej, do lata 2023. Z wielomiesięcznymi przerwami. W sumie nie wiem dlaczego, bo pozycja jest dobra, a nawet bardzo dobra.

Ostrowski przedstawia historię intelektualno-polityczną najnowszej Rosji w dość interesujący sposób, tj. przywołuje życiorysy dziesiątek postaci z następujących po sobie pokoleń elit kształtujących kraj w trzech kolejnych dekadach pełnych przełomów.

Opis można podzielić na z grubsza trzy części - epokę Gorbaczowa, epokę Jelcyna i początki rządów Putina. Mnie najbardziej...

Książkę kupiłem, bo interesuję się tematyką transformacji proekologicznej miast, ale mamy tutaj niestety do czynienia ze zmarnowanym potencjałem.

Tylko dwa środkowe rozdziały opisujące historię dawniejszą (rozkwit) i najnowszą (powolne ujarzmianie) samochodozy mają pewną strukturę i są pouczające, reszta to niestety dość chaotyczny esej, który dałoby się skrócić trzykrotnie.

PS: Książka ma też niestety tę wadę, że kiedy już (rzadko) pojawiają się w niej jakieś dane, są one wklejone bez większego zrozumienia. Przykładowo: autorka zestawia długość polskich autostrad (ok. 1.5 tys. km) z o wiele większymi wartościami dla USA, Hiszpanii czy Niemiec nie wspominając o tym, że mamy też kilka tysięcy kilometrów dróg ekspresowych różniących się od autostrad kosmetycznie.

Książkę kupiłem, bo interesuję się tematyką transformacji proekologicznej miast, ale mamy tutaj niestety do czynienia ze zmarnowanym potencjałem.

Tylko dwa środkowe rozdziały opisujące historię dawniejszą (rozkwit) i najnowszą (powolne ujarzmianie) samochodozy mają pewną strukturę i są pouczające, reszta to niestety dość chaotyczny esej, który dałoby się skrócić...